Quod est demonstrandum

Kommer en kwel in het boekenvak. Boekhandels hebben het al jaren moeilijk. Niemand koopt meer Het-afscheid-van-de-literatuurboeken en waarom zou je ook? Literatuur heeft haar waarde verloren. Ze doet er totaal niet meer toe. ‘Lezen is voor losers,’ ik heb het onlangs iemand in alle ernst horen zeggen. En de schuldigen? Gemakkelijk wordt gewezen naar andere media zoals televisie en internet. Nu zal professor William Marx een andere diagnose stellen. De literatuur heeft het allemaal aan zichzelf te wijten.

Zijn studie uit 2005 heeft een titel die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat: Het afscheid van de literatuur. Geschiedenis van een ontwaarding 1700 – 2000. Marx is overigens zeker niet de eerste die het einde van de literatuur proclameert, maar wat me aardig leek aan dit boek, was dat Marx niet eenvoudigweg de schuld legt bij andere, nieuw opgekomen media als televisie en computer, maar dat hij de oorzaak zoekt in de literatuur zelf. Die heeft volgens hem een verandering ondergaan die tot haar eigen ondergang heeft geleid. Lees “Quod est demonstrandum” verder

Maar we missen Gerard wel

In 2010 verscheen Huize Het Gras, de catalogus van een fototentoonstelling over de Friese tijd van leven-met-reveGerard van het Reve, zoals Teigetje en Woelrat hem zijn blijven noemen. Het was een mooi boekje, al was commentaar bij de foto’s wat fragmentarisch en kort. In Ons leven met Reve vertellen zij het hele verhaal over hun tijd met Reve. ‘Eigenlijk gaat het meer over ons en is Gerard nu eens niet de hoofdpersoon, maar een bijpersoon,’ vertelt Teigetje in een interview. Dat is natuurlijk maar ten dele waar: voor het grootste deel gaat het wel over Reve, maar in dit boek lezen we ook uitgebreid hoe zijn voormalige geliefden deze periode beleefd hebben.

In korte hoofdstukken vertellen Teigetje en Woelrat hun herinneringen aan de periode met Reve. Eerst alleen Teigetje, vanaf 1969 komt Woelrat erbij en gaan zij als trio verder. Helaas worden nergens brieven van Reve geciteerd (vermoedelijk geen toestemming), maar fragmenten van brieven van Teigetje en Woelrat zijn wel opgenomen. En dat maakt veel goed. Lees “Maar we missen Gerard wel” verder

Als je het eenmaal met God aan de stok krijgt…

Over: Marlene van Niekerk – Het oog van de meester

Van Niekerk - Het oog van de meesterAfgelopen zomer vond ik bij een antiquariaat een opvallend boekje: klein, oblong en mooi uitgegeven. Het oog van de meester heet het, van Marlene Van Niekerk. Het is een nieuwjaarsgeschenk geweest van de uitgeverijen Querido en Athenaeum – Polak & Van Gennep voor de jaarwisseling 2007-2008. Niet in de handel gekomen, maar antiquarisch is het ruim voorradig. Kennelijk willen mensen er alweer vanaf. Onbegrijpelijk, want het is een mooi boekje. Lees “Als je het eenmaal met God aan de stok krijgt…” verder

Nog meer Reve

Ik heb het al enige tijd, maar nog nooit echt in gekeken. Wel de foto’s bekeken natuurlijk. Het lezen Teigetje&Woelrat - Huize Het Grasvan het derde deel van Reve’s biografie deed me het het nu wel lezen. Niet alleen omdat het in tegenstelling tot de boeken van Maas lekker dun  was, maar ook omdat ik toch wel benieuwd was naar de dagelijkse gang van zaken in huize Van het Reve – toen heette hij nog gewoon Van het.

Huize Het Gras is verschenen als catalogus bij de gelijknamige fototentoonstelling uit 2010. Het boek toont een flink aantal foto’s van Reve – al hebben Teigetje en Woelrat er nog veel, veel meer gemaakt. Naast de foto’s staat een bijschrift; soms verklarend wat we zien, soms meer een algemene herinnering. En wat zien we? Lees “Nog meer Reve” verder

Puzzelen met Mulisch

Mulisch - SiegfriedIk was nooit een groot fan van Mulisch. Twee boeken had ik van hem gelezen: Twee vrouwen en De Aanslag. Voor het eerste was ik denk ik te jong om het helemaal te begrijpen. Dat er iets was met een Orpheusmyhte bijvoorbeeld, was me geheel ontgaan. De Aanslag vond ik gewoon een  vervelend boek. Constant word je door Mulisch op zijn eigen briljante vondsten gewezen. De symbolische namen van de huizen in de straat waar de aanslag plaatsvindt: knap hoor.

Sindsdien heb ik Mulisch altijd maar links laten liggen –hoewel er natuurlijk altijd nog zacht gefluisterd wordt dat ik misschien, toch, me moet zetten tot De ontdekking van de hemel. Ook zei een vriend eens dat hij Siegfried wel goed vond. Vooruit, ik zag het liggen voor drie euro. Wie weet geeft het me een ander idee over Mulisch. Lees “Puzzelen met Mulisch” verder

WFH: ‘Alle begrijpelijkheid heb ik er opzettelijk uitgewipt.’

Ik loop ernstig achter met de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans. Met name de delen WFH - Volledige Werken 2beschouwend werk moet ik bijlezen, maar ook bij de romans had ik nog wat te gaan: De God Denkbaar Denkbaar de God. Niet Hermans’ meest geliefde roman en zeker zijn minst begrepen roman. Ik snap waarom. De plot is niet tot nauwelijks na te vertellen. De roman begint met Denkbaar die op het vliegtuig stapt en op zoek is naar belangrijke papieren, maar wat volgt is een aaneenschakeling van gebeurtenissen die waartussen logica ontbreekt, of op zijn minst lijkt te ontbreken. Hermans schrijft vooral associatief. Dat personages uit het raam springen en vervolgens verder wandelen is nog wel het minst verstorende element in deze roman.

‘Wat er overigens gebeurt in deze met een surrealistische associatie-techniek aan elkaar gebreide fantasie is niet erg interessant,’ schreef criticus H.A. Gomperts in zijn recensie bij verschijnen van de roman. ‘Hij heeft zich vooral ingespannen om grappig te zijn, wat hem heel slecht afgaat.’ Volledig mee eens. Het is inderdaad ontluisterend om Hermans’ grapjes te moeten lezen. Iets met Van Duinkerken en fossielen. Of: ‘Perk, bloem en gans, dat was allemaal jacques.’ Lees “WFH: ‘Alle begrijpelijkheid heb ik er opzettelijk uitgewipt.’” verder

Reve’s biografie eindelijk compleet

Hét boek van 2012 is toch wel De late jaren 1975 – 2006, deel 3 van de Reve-biografie. Niet zozeer 2012.07.05 Paperback, Nop Maas, Gerard Reve, Deel 3.inddomdat het het beste boek van afgelopen jaar was –er zijn meerdere boeken die daarvoor in aanmerking komen- , maar wel omdat er zo naar uitgekeken werd. De publicatie heeft enige jaren vertraging opgelopen door conflicten met Reve’s erfgenaam Joop Schafthuizen. In hoger beroep bepaalde de rechter dat het boek toch mocht verschijnen (zij het in gecensureerde vorm) en eind oktober lag het ineens in de winkel. Eindelijk is de biografie compleet, meer dan 2000 pagina’s lang.

Biograaf Nop Maas had zich tot doel gesteld om het leven van Reve zo nauwgezet mogelijk in kaart te brengen. Hij schotelt zijn lezers een indrukwekkende hoeveelheid feiten en feitjes voor over het doen en laten van Reve. Deze aanpak heeft veel prachtigs opgeleverd, maar is niet geheel vrij van kritiek gebleven. Misschien was het namelijk wel een beetje te veel van het goede en had Maas iets kritischer moeten zijn in zijn selectie. Zo kun je je afvragen of het noemen van die ene auto-inbraak nu echt een beter inzicht geeft in het leven en werk van de schrijver. Lees “Reve’s biografie eindelijk compleet” verder

Uitstel en afstel

Na Zondagsgeld en Retour Palermo komt Philip Snijder nu met zijn derde roman, Het geschenk. In Snijder - Het geschenkdeze nieuwste roman doet een jongeman zijn ernstig zieke vader Joop een belofte: hij zal kennis gaan maken met zijn grootvader Willem nu Joop nog leeft. Hij schuift de kennismaking echter steeds voor zich uit, totdat hij nog maar twee dagen de tijd heeft. Deze laatste dagen is hij druk in de weer om zijn belofte na te komen. Het verslag van de ontmoeting wil hij zijn vader als geschenk ‘geven’. Maar voor het zover is, lezen we vooral wat hij allemaal uit de weg gaat.

Snijder blijft met Het geschenk op bekend terrein. Net als in zijn debuut woont de hoofdpersoon (een naamloze ik-verteller van ergens in de twintig) op het Bickerseiland in Amsterdam en heeft hij een vader die uit Groningen komt. En ook dit keer is hij een buitenstaander in zijn familie. Lees “Uitstel en afstel” verder

De beste boeken van 2012

Het NRC geeft een overzicht van de beste boeken van 2012. Alle boekenredacteuren kiezen drie van hun favorieten. Zonder onthutst te zijn, stel ik vast dat ik geen van de genoemde boeken heb gelezen. Wel vraag ik me af wat ‘mijn’ beste boeken zijn. Lees “De beste boeken van 2012” verder