Goeie vraag wel, wat liefde is. In haar nieuwste roman Liefde, als dat het is onderzoekt Marijke Schermer verschillende soorten van liefde. Voorbije liefde na jaren huwelijk, liefde voor je kinderen, liefde voor je ouders, buitenechtelijke liefde, verse verliefdheid, passie – als dat ook liefde is. Om al deze vormen van liefde in beeld te krijgen richt Schermer haar blik op het gesprongen huwelijk van David en Terri.
Na 25 jaar houdt Terri het niet meer uit bij haar man – alles aan hem ergert haar zo dat ze weg móét. Naar haar collega Lucas; niet geheel verbazingwekkend in alles het tegendeel van David. Schermer heeft de namen van haar personages hierbij prachtig gekozen. De evangelist Lucas werd de ‘geliefde geneesheer’ genoemd. Alsof Terri ziek werd van haar David. Zijn naam betekent ‘vriend’ en geeft zijn karakter aardig goed weer.
Marijke Schermer is echt een van de beste dialogenschrijvers die er is
Een vriend – niet heel spannend natuurlijk – maar welbeschouwd is er niets mis met David. Eigenlijk is hij een heel leuke man; dat vindt in ieder geval Sev, de vrouw die hij via internet heeft leren kennen. Hun eerste ontmoeting is bij haar thuis; ze zet de deur op een kier en wacht hem op in bed. Hun relatie beperkt zich tot seks. Hoewel?
De waarheid is dat al die compartimenten niet gescheiden zijn: seks, liefde, intimiteit, inzicht, heimwee. De moeilijkheid is dat ze niet gescheiden zijn. Alleen dit jij, ik en dit eiland in de tijd… Zij weet niet of ze zich wel aan die afspraak kan houden.
Snelle schaarmethode
Meer dan een jaar – de roman is opgedeeld in vijf seizoenen – volgt Marijke Schermer haar personages. Aanvankelijk probeert David zijn huwelijk te redden. Hij probeert alles in huis draaiende te houden, stopt zijn energie in het koken. En precies dit maakt Terri gek, maakt dat ze bij hem weg wil. Al vermoed ik dat het niet uitmaakt wat David zou doen. Alles zou Terri bij hem weg drijven.
En dus vlucht Terri naar Lucas, een tamelijk grote klootzak van een personage – of op zijn minst een flinke egoïst. Hij wil Terri voor de seks maar verder vooral geen relatie met haar. Wil zich op geen enkele manier aan haar, of überhaupt aan iemand, binden. Het is precies wat Terri aantrekt, al maakt het haar ook verschrikkelijk eenzaam als ze hem voor meer dan seks nodig heeft – prachtig beschreven in een uiterst pijnlijke scène.
Met Liefde, als dat het is dwingt Schermer diepe bewondering af
Een roman opgezet als experiment draagt altijd het risico in zich een steriel en bloedeloos verhaal te worden. Maar Schermer ondervangt dat risico met gemak in Liefde, als dat het is. Ze heeft een scherp oog voor menselijke gedragingen en gevoelens. En met mooie details weet ze haar personages moeiteloos tot leven te wekken. Over David:
Hij begint de puntjes van de sperziebonen af te knippen. Zijn moeder deed dat met een mes, Terri doet dat met een mes, hij heeft het gevoel dat hij met zijn veel snellere schaarmethode de boel belazert.
Zo’n type is het dus, iemand die boontjes knipt. En niet alleen dat: hij voelt zich daar dan ook nog schuldig over. Wat een prachtige manier om via het doppen van boontjes iets over je personages te zeggen! En net als in haar vorige roman Noodweer zijn er weer geweldige dialogen. Aarzelingen, gekibbel en ontwijkende antwoorden – zo goed en zo natuurlijk opgeschreven. Schermer is echt een van de beste dialogenschrijvers die er is.
Ogenschijnlijke eenvoud
Maar dat zijn niet de voornaamste redenen waarom Liefde, als dat het is zo goed is. Marijke Schermer dwingt diepe bewondering af door de ogenschijnlijke eenvoud van de wisselende focalisatie. Moeiteloos laat ze de lezer van het bewustzijn van het ene personage in dat van het andere glijden. Kijk hier: David denkt aan zijn minnares Sev, wanneer zijn dochter Krista met vriendinnetjes binnenkomt, terug naar David en dan ineens, hup, duik je in het hoofd van andere dochter Ally.
‘Je maakt rare geluiden.’
‘Hè?!’ Zie je, hij verliest zijn controle. ‘Wat voor geluiden?’
‘Eh… als een… zeehond?’ De meisjes staan op verschillende toonhoogtes te giebelen als een achtergrondkoortje. Vrij met me zoals je schrijft met me. Wat betekent dat? Waarom zegt ze niet af? Welke vrouw zet de deur op een kier om een onbekende man binnen te laten? De meisjes verdwijnen naar boven. Wat nu als hij verlamt raakt van angst? Hij ruimt de vaatwasser in. Maakt het aanrecht schoon. Ally staat naar hem te kijken met haar racket in haar hand. Zou haar leven uit elkaar vallen? Is dit wat ze een drama noemen? De keuken ruikt naar taart. Dat bakken kan worden toegevoegd aan de lijst van vreemde gewoonten van haar vader. Na drinken, stiekem huilen, belachelijk vroeg naar zijn werk gaan en belachelijk vroeg thuiskomen.
Blinde muur
Door zo in ieders hoofd te kruipen laat Schermer zien hoe ieder personage omgaat met de liefde – of het gebrek daaraan. Dat laatste geldt misschien wel het meest voor de jongste dochter Ally. Natuurlijk, haar vader David houdt van haar, maar hij is met zijn hoofd veelal ergens anders. Wanneer ze bij Terri langsgaat – die heeft inmiddels een eigen plek – treft ze haar niet thuis. En ondertussen wordt ze verscheurd door het gevoel te moeten kiezen voor een van de twee.
Schermer geeft het haar personage te verduren. Bij haar zus Krista hoeft ze ook niet aan te komen. Op school wordt ze gepest. Nu ze in de brugklas zit vindt ze geen aansluiting meer bij haar oude vriendinnetjes. Het enige dat ze heeft is haar grote hobby tennissen. Maar veelzeggend genoeg doet ze dat vaak alleen tegen een blinde muur. Eenzaamheid. Ook dat is liefde.
Marijke Schermer - Liefde, als dat het is | hardcover, 208p. | 1e dr. Van Oorschot