‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’

Over Winarta van Basuki Gunawan

Busaki-Gunawan-Winarta‘Oeroeg was mijn vriend,’ begint de Nederlandse planterszoon zijn verhaal in de gelijknamige novelle van Hella Haasse. De blik van de kolonist maakt hem echter blind voor de vraag of de vriendschap wederzijds was. Wanneer de planterszoon als jongeman terugkeert naar het land uit zijn jeugd, zal het niet lang meer duren voor het onafhankelijk is: Indonesië. Hij ontmoet dan iemand in wie hij Oeroeg meent te herkennen – of hij het daadwerkelijk is, blijft in het midden. ‘Je hebt hier niets te maken,’ zegt deze figuur tegen de Hollander. Het is de enige keer (of op zijn minst een van de weinige keren; ik heb het niet helemaal nagezocht) dat de gekoloniseerde een stem krijgt. In Winarta, een novelle van Basuki Gunawan die niet al te lang van Oeroeg verscheen, krijgt deze wel een stem. Een collega raadde me deze novelle aan als het Indonesische antwoord op Oeroeg. Lees verder “‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’”

Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?

Over Moeders․ Heiligen van Dieuwertje Mertens

Dieuwertje Mertens - Moeders HeiligenIn haar debuutroman Moeders. Heiligen reist Dieuwertje Mertens terug naar het Franse dorpje gelegen aan de Lot waar ze twee jaar eerder haar vakantie doorbracht. Nu ja, het is een roman: degene die naar Albas gaat is niet Mertens – natuurlijk niet. Haar personage Mercedes reist met haar vriend naar Albas met de as van zijn moeder. De moeder, Marian, was daar in de buurt verongelukt. Ze zijn daar om de as uit te strooien. Lees verder “Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?”

De avonden, een detail

Ik ben er zo een, ja. Ieder jaar op de laatste tien dagen van het jaar herlees ik De avonden, een hoofdstuk voor elke dag. Of ik herluister, acht cd’s door Reve zelf voorgelezen. Hoe vaak ik het verhaal nu gehoord of gelezen heb, weet ik niet meer, maar minstens tien keer, waarschijnlijk wel vijftien keer. Herlezen is het echte lezen, zeggen sommigen. Dat klinkt wat pretentieus, maar ontegenzeggelijk is het waar dat ik er steeds weer wat nieuws in ontdek. Of dat ik oog krijg voor net weer wat anders in het verhaal. Dat zegt natuurlijk vooral wat over hoe ik in de loop van de jaren ben veranderd – het verhaal blijft hetzelfde. Dit jaar viel me ineens een detail op, waar ik gek genoeg niet eerder op lette. Lees verder “De avonden, een detail”

Magere jaren: boekenjaar 2023

Zijn het magere jaren? Ik krijg wel de indruk. Ik geef toe, ik lees nog steeds niet overdreven veel, maar toch wel wat. Afgelopen jaar best wat jeugdromans. Weinig Nederlandse literatuur – voor volwassenen, zeg ik daar maar even bij. Maar waar zijn de écht goede boeken? Ik lees zo veel wat toch een beetje tegenvalt. Nu hoef je mij niet uit te leggen dat pr-geweld vanuit de uitgever geen garantie is dat een boek echt goed is. Maar tegenvallen deden ze wel, de ‘grote’ titels van De Arbeiderspers van dit jaar. Ook veel andere boeken die ik las, waren niet loeigoed. Mijn favorieten dit jaar waren al wat oudere boeken. Lees verder “Magere jaren: boekenjaar 2023”

Niemand wil vluchteling worden

Over Zolang de citroenbomen bloeien van Zoulfa Katouh

omslag Zoulfa Katouh - zolang de citroenbomen bloeien‘Nog altijd gaat geen dag voorbij zonder gevechten of explosies. Van Russische bombardementen in het noordwesten tot Turkse drone-aanvallen in het noordoosten en Israëlische luchtaanvallen rond de hoofdstad Damascus,’ meldde de NOS eind september over de burgeroorlog in Syrië. Dit conflict kostte al aan meer dan 350.000 mensen het leven, maar na twaalf jaar is de berichtgeving erover schaarser geworden. Ik zocht op hoe het nu in Syrië was vanwege Zolang de citroenbomen bloeien, een jeugdroman (15+) van de Syrisch-Candase schrijfster Zoulfa Katouh die zich afspeelt in Homs. ‘Homs staat bekend als de bakermat van de Syrische revolutie. Ik wilde een eerbetoon brengen aan die stad,’ zegt de schrijfster in de een interview. Lees verder “Niemand wil vluchteling worden”

Falend streven

Over Alkibiades van Ilja Leonard Pfeijffer

Ilja-Leonard-Pfeijffer-AlkibiadesAlkibiades ho kalós: de mooiste man van Griekenland. Extravagant, ambitieus, Olympisch winnaar, strateeg. Maar ook opportunistisch, een overloper en tweemaal ter dood veroordeeld. Over deze Alkibiades, zoon van Kleinias, die leefde van 450 tot 404 voor Christus, schreef Ilja Leonard Pfeijffer zijn gelijknamige, omvangrijke roman. De roman vertelt het levensverhaal van de hoofdpersoon zoals door hemzelf opgetekend. In ballingschap richt hij zich tot de mannen van Athene met een pleidooi om hem nog één keer te vertrouwen. Hij kan Athene redden in de oorlog tegen de Spartanen. Daar neemt hij uitgebreid de tijd en ruimte voor – het verhaal beslaat zo’n 770 pagina’s – maar hij heeft ook wel het één en ander uit te leggen. Lees verder “Falend streven”

Het instrument van de verandering

Over Veranderen: methode van Édouard Louis

Edouard-Louis-methode-veranderen‘Is dat waar Nadya jaren later op zou doelen toen ze zei dat ik had geprofiteerd van alles wat ze aan me had doorgegeven.’ Deze zin staat op pagina 186 en treft me om een andere reden dan ik van tevoren zou hebben kunnen bedenken. Het boek is overigens Veranderen: methode van Édouard Louis. Het verwijt is afkomstig van de moeder van Elena, Louis’ vriendin van de middelbare school. Louis heeft zijn studie in Amiens afgerond en vertrekt naar Parijs om zijn studie te vervolgen aan de prestigieuze Ecole Nationale Superieure. Elena weet op dit moment al dat zij en Louis elkaar niet meer zullen zien. Op dit moment in Veranderen: methode hebben we de ellendige jeugd van Louis gelezen en ook welke rol Elena en haar familie speelden in de vlucht uit zijn eigen milieu. Lees verder “Het instrument van de verandering”

Dromen van leerlingen

Over De droomfabriek van Gerwin van der Werf

de droomfabriek gerwin van der werf‘“Ze dumpen hun dromen voor je voeten als offerandes en jij moet op je tenen lopen om ze niet te vertrappen. Een goede leraar vindt dat niet eens erg, die vindt dat nog leuk ook, een leraar zoals Peter of Geke…’” Wiskundeleraar Ludo legt beginnend docent Josie uit hoe het zit in het onderwijs. Strikt genomen zou je Josie niet eens beginnend docent moeten noemen. De tweeëndertigjarige Josie zegde haar baan als data-engineer op om als docent aan de slag te gaan. Geen ervaring, geen opleiding: ze is de onbevoegde docent waar je in de krant zo vaak over leest als het gaat om de crisis in het onderwijs. De droomfabriek van Gerwin van der Werf vertelt hoe het Josie de eerste maanden voor de klas vergaat: een roman over kansengelijkheid, onderwijs en grensoverschrijdend gedrag. Lees verder “Dromen van leerlingen”

De beste boeken van 2022

Het is niet dat ik tegenwoordig bijzonder weinig lees. Ik telde even mijn lijstje na en kwam dit jaar op zo’n veertig boeken. Het is alleen dat ik nauwelijks nog de tijd heb, of neem, om erover te schrijven. Met dit jaar slechts twee stukken is het qua schrijven wel een dieptepunt. Tien jaar geleden begon ik hier met aantekeningen bij wat ik allemaal las. Dat ‘allemaal’ was toen letterlijk: een aantal jaar schreef ik iets over élk boek dat ik las. Dat was interessant, omdat het me dwong tot een goede overdenking van wat ik las. Vaak bleek ik iets te snel van oordeel, moest ik bij het herlezen van passages erkennen dat het toch net wat anders zat dan ik na eerste lezing dacht. Lees verder “De beste boeken van 2022”

Na de scheiding

Over Wie is die vrouw? van Elke Geurts

Elke Geurts - Wie is die vrouwHoe schrijf je over je geliefde? Of over je ex? ‘Als ik een vrouw had die zó over mij zou schrijven, zou ik onmiddellijk naar haar terugrennen,’ zei de redacteur van een radioprogramma die Elke Geurts graag in de uitzending wilde hebben om te spreken over haar columns over haar scheiding. Later ook nog een keer over het boek dat voortkwam uit de scheiding Ik nog wel van jou. Haar nieuwste roman Wie is die vrouw? vormt een tweeluik met het vorige boek. Ditmaal beschrijft Geurts de jaren na de scheiding, hoe haar leven verderging en een nieuwe relatie – met de redacteur. Net als haar vorige boek vermengt Geurts de werkelijkheid met fictie om er een roman van te maken, maar het valt me soms lastig die twee uit elkaar te houden. Lees verder “Na de scheiding”

Blijf op de hoogte