just read

Mijn leesjaar 2024

Eerst het zuur, dan het zoet. Het zoet: de beste boeken die ik afgelopen jaar las. Maar eerst dus. Dat er een leescrisis is in Nederland is genoegzaam bekend. Uit het laatste vergelijkende internationale onderzoek PISA (uitgevoerd in 2022) bleek dat Nederlandse vijftienjarigen slechter zijn gaan lezen dan hun leeftijdsgenoten vier jaar eerder. Een derde van de jongeren haalt het minimumniveau niet om mee te kunnen in de maatschappij en loopt het risico om laaggeletterd school te verlaten. Vanaf 2015 laat de leesvaardigheid een scherpe daling zien. Volgens onderzoeker Jeroen Dera is de leescrisis breder dan alleen het niveau: elk jaar worden er minder boeken gekocht en minder boeken uitgeleend bij de bibliotheek. Zolang het niet-verhogen van de btw op boeken en tijdschriften nog geen dekking in de begroting heeft, ben ik er niet gerust op en kun je verwachten dat er nog weer minder boeken gekocht worden. Nu maak ik mij hier, als docent Nederlands, natuurlijk grote zorgen om. Maar waar ik mij ook zorgen om maak: mijn eigen ‘leescrisis’. Lees verder

Bespiegelingen in opengelaten ruimte

Over Bluets van Maggie Nelson

Omslag van Maggie-Nelson-Bluets Ergens halverwege het gesprek kwam de vraag op wat we eigenlijk lazen. Een essay, vond ik. De vriend met wie ik sprak – we hadden het over Bluets van Maggie Nelson – ging in zijn lezing ervan uit met een roman van doen te hebben. Ik miste een kern in dit boekje, welks aanwezigheid ik toch wel prettig vond in een essay. Een lijn? Waren het meer losse aantekeningen? Laten we het erop houden dat Bluets zich niet makkelijk laat classificeren – en dat denk ik ook niet wil. Lees verder “Bespiegelingen in opengelaten ruimte”

De schrijfster en haar aantekenboekje

Over Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje

Anjet Daanje - Het lied van ooievaar en dromedaris Dunne boeken zijn me liever dan dikke. Dikke zijn vaak onnodig lang – is het verhaal zo veel pagina’s echt waard? In best wat gevallen: zeker niet. Ik denk aan het vorig jaar gelezen Alkibiades van Ilja Pfeijffer of Vernietigen van Michel Houellebecq. Maar ‘in best wat gevallen’ is niet ‘altijd’ en er zijn dus uitzonderingen. Ik las afgelopen vakantie Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje en het zou wel eens het beste boek kunnen zijn dat ik dit jaar lees. Lees verder “De schrijfster en haar aantekenboekje”

Is het voor een cijfer? Of leer je voor het leven?

Over Is het voor een cijfer? Hoe jongeren meer kunnen leren met minder stress van Johannes Visser

Johannes Visser - Is het voor een cijfer Vraag: hoeveel toetsen maakt een leerling per jaar? Te veel – zeker. Maar hoeveel? Het blijken er 102 te zijn, zo lees ik in het boekje Is het voor een cijfer? van Correspondentjournalist en oud-leraar Nederlands Johannes Visser. Gemiddeld dan, 102. Het kan veel erger. Bijvoorbeeld op mijn school – een gymnasium in Amsterdam. Nu het eind van het schooljaar zich aandient telde ik het aantal cijfers dat een van mijn tweedeklassers dit jaar had gekregen. Het bleken er maar liefst 130! En dat op veertig weken school. Nogmaals, dat zijn er te veel. Deze stelling van Visser onderschrijf ik dan ook volledig. Toch heb ik erg grote moeite met dit boekje. Lees verder “Is het voor een cijfer? Of leer je voor het leven?”

‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’

Over Winarta van Basuki Gunawan

Busaki-Gunawan-Winarta ‘Oeroeg was mijn vriend,’ begint de Nederlandse planterszoon zijn verhaal in de gelijknamige novelle van Hella Haasse. De blik van de kolonist maakt hem echter blind voor de vraag of de vriendschap wederzijds was. Wanneer de planterszoon als jongeman terugkeert naar het land uit zijn jeugd, zal het niet lang meer duren voor het onafhankelijk is: Indonesië. Hij ontmoet dan iemand in wie hij Oeroeg meent te herkennen – of hij het daadwerkelijk is, blijft in het midden. ‘Je hebt hier niets te maken,’ zegt deze figuur tegen de Hollander. Het is de enige keer (of op zijn minst een van de weinige keren; ik heb het niet helemaal nagezocht) dat de gekoloniseerde een stem krijgt. In Winarta, een novelle van Basuki Gunawan die niet al te lang van Oeroeg verscheen, krijgt deze wel een stem. Een collega raadde me deze novelle aan als het Indonesische antwoord op Oeroeg. Lees verder “‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’”

Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?

Over Moeders․ Heiligen van Dieuwertje Mertens

Dieuwertje Mertens - Moeders Heiligen In haar debuutroman Moeders. Heiligen reist Dieuwertje Mertens terug naar het Franse dorpje gelegen aan de Lot waar ze twee jaar eerder haar vakantie doorbracht. Nu ja, het is een roman: degene die naar Albas gaat is niet Mertens – natuurlijk niet. Haar personage Mercedes reist met haar vriend naar Albas met de as van zijn moeder. De moeder, Marian, was daar in de buurt verongelukt. Ze zijn daar om de as uit te strooien. Lees verder “Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?”

De avonden, een detail

Ik ben er zo een, ja. Ieder jaar op de laatste tien dagen van het jaar herlees ik De avonden, een hoofdstuk voor elke dag. Of ik herluister, acht cd’s door Reve zelf voorgelezen. Hoe vaak ik het verhaal nu gehoord of gelezen heb, weet ik niet meer, maar minstens tien keer, waarschijnlijk wel vijftien keer. Herlezen is het echte lezen, zeggen sommigen. Dat klinkt wat pretentieus, maar ontegenzeggelijk is het waar dat ik er steeds weer wat nieuws in ontdek. Of dat ik oog krijg voor net weer wat anders in het verhaal. Dat zegt natuurlijk vooral wat over hoe ik in de loop van de jaren ben veranderd – het verhaal blijft hetzelfde. Dit jaar viel me ineens een detail op, waar ik gek genoeg niet eerder op lette. Lees verder “De avonden, een detail”

Magere jaren: boekenjaar 2023

Zijn het magere jaren? Ik krijg wel de indruk. Ik geef toe, ik lees nog steeds niet overdreven veel, maar toch wel wat. Afgelopen jaar best wat jeugdromans. Weinig Nederlandse literatuur – voor volwassenen, zeg ik daar maar even bij. Maar waar zijn de écht goede boeken? Ik lees zo veel wat toch een beetje tegenvalt. Nu hoef je mij niet uit te leggen dat pr-geweld vanuit de uitgever geen garantie is dat een boek echt goed is. Maar tegenvallen deden ze wel, de ‘grote’ titels van De Arbeiderspers van dit jaar. Ook veel andere boeken die ik las, waren niet loeigoed. Mijn favorieten dit jaar waren al wat oudere boeken. Lees verder

Niemand wil vluchteling worden

Over Zolang de citroenbomen bloeien van Zoulfa Katouh

omslag Zoulfa Katouh - zolang de citroenbomen bloeien ‘Nog altijd gaat geen dag voorbij zonder gevechten of explosies. Van Russische bombardementen in het noordwesten tot Turkse drone-aanvallen in het noordoosten en Israëlische luchtaanvallen rond de hoofdstad Damascus,’ meldde de NOS eind september over de burgeroorlog in Syrië. Dit conflict kostte al aan meer dan 350.000 mensen het leven, maar na twaalf jaar is de berichtgeving erover schaarser geworden. Ik zocht op hoe het nu in Syrië was vanwege Zolang de citroenbomen bloeien, een jeugdroman (15+) van de Syrisch-Candase schrijfster Zoulfa Katouh die zich afspeelt in Homs. ‘Homs staat bekend als de bakermat van de Syrische revolutie. Ik wilde een eerbetoon brengen aan die stad,’ zegt de schrijfster in de een interview. Lees verder “Niemand wil vluchteling worden”

Falend streven

Over Alkibiades van Ilja Leonard Pfeijffer

Ilja-Leonard-Pfeijffer-Alkibiades Alkibiades ho kalós: de mooiste man van Griekenland. Extravagant, ambitieus, Olympisch winnaar, strateeg. Maar ook opportunistisch, een overloper en tweemaal ter dood veroordeeld. Over deze Alkibiades, zoon van Kleinias, die leefde van 450 tot 404 voor Christus, schreef Ilja Leonard Pfeijffer zijn gelijknamige, omvangrijke roman. De roman vertelt het levensverhaal van de hoofdpersoon zoals door hemzelf opgetekend. In ballingschap richt hij zich tot de mannen van Athene met een pleidooi om hem nog één keer te vertrouwen. Hij kan Athene redden in de oorlog tegen de Spartanen. Daar neemt hij uitgebreid de tijd en ruimte voor – het verhaal beslaat zo’n 770 pagina’s – maar hij heeft ook wel het één en ander uit te leggen. Lees verder “Falend streven”

Blijf op de hoogte