Pijn is een pikhouweel

Over Nachtschade van Emma Laura Schouten

Emma-Laura-Schouten-Nachtschade‘Het liefst dreef ik op mijn rug, zodat mijn oren zich net onder de waterspiegel bevonden en het gillen van andere kinderen werd gedempt in de stilte van de onderwaterwereld.’ De hoofdpersoon in Nachtschade, de debuutroman van Emma Laura Schouten, beschrijft hoe ze ‘s zomers in het duinmeer drijft. Mooi beeld. Dit staat in het begin van de roman en hoe langer je leest, hoe meer je begrijpt dat de hoofdpersoon behoefte heeft aan een leven ‘gedempt in stilte’. Ze lijdt aan migraine, welks aanvallen haar dwingen om dagen door te brengen in ‘tussentijd’ met de gordijnen gesloten – ook het licht moet gedempt. Lees verder “Pijn is een pikhouweel”

De weg het woud uit

Over Hutten bouwen van Sonja Schulte

Sonja-Schulte-Hutten-bouwen‘Nel mezzo del cammin di nostra vita,’ begint Dante zijn Commedia, ‘mi ritrovai per una selva oscura.’ Of in vertaling van Ike Cialona en Peter Verstegen: ‘Op ‘t midden van ons levenspad gekomen,/ kwam ik bij zinnen in een donker woud.’ Het bos om jezelf te hervinden, maar het is bij uitstek ook een plek om te verdwalen. In Hutten bouwen, het debuut van schrijver en beeldend kunstenaar Sonja Schulte (1982), vervult het bos beide functies. ‘Het bos lijkt een enorme wereld, maar een veilige: ik ben op een eiland, ik kan hier niet verdwalen. Het is onmogelijk om echt te verdwijnen en ik kan dus zo ver verdwijnen als ik wil.’ Lees verder “De weg het woud uit”

Mijn leesjaar 2024

Eerst het zuur, dan het zoet. Het zoet: de beste boeken die ik afgelopen jaar las. Maar eerst dus. Dat er een leescrisis is in Nederland is genoegzaam bekend. Uit het laatste vergelijkende internationale onderzoek PISA (uitgevoerd in 2022) bleek dat Nederlandse vijftien­jarigen slechter zijn gaan lezen dan hun leeftijdsgenoten vier jaar eerder. Een derde van de jongeren haalt het minimumniveau niet om mee te kunnen in de maatschappij en loopt het risico om laaggeletterd school te verlaten. Vanaf 2015 laat de leesvaardigheid een scherpe daling zien. Volgens onderzoeker Jeroen Dera is de leescrisis breder dan alleen het niveau: elk jaar worden er minder boeken gekocht en minder boeken uitgeleend bij de bibliotheek. Zolang het niet-verhogen van de btw op boeken en tijdschriften nog geen dekking in de begroting heeft, ben ik er niet gerust op en kun je verwachten dat er nog weer minder boeken gekocht worden. Nu maak ik mij hier, als docent Nederlands, natuurlijk grote zorgen om. Maar waar ik mij ook zorgen om maak: mijn eigen ‘leescrisis’. Lees verder “Mijn leesjaar 2024”

Bespiegelingen in opengelaten ruimte

Over Bluets van Maggie Nelson

Maggie Nelson BluetsErgens halverwege het gesprek kwam de vraag op wat we eigenlijk lazen. Een essay, vond ik. De vriend met wie ik sprak – we hadden het over Bluets van Maggie Nelson – ging in zijn lezing ervan uit met een roman van doen te hebben. Ik miste een kern in dit boekje, welks aanwezigheid ik toch wel prettig vond in een essay. Een lijn? Waren het meer losse aantekeningen? Laten we het erop houden dat Bluets zich niet makkelijk laat classificeren – en dat denk ik ook niet wil. Lees verder “Bespiegelingen in opengelaten ruimte”

De schrijfster en haar aantekenboekje

Over Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje

Anjet Daanje - Het lied van ooievaar en dromedarisDunne boeken zijn me liever dan dikke. Dikke zijn vaak onnodig lang – is het verhaal zo veel pagina’s echt waard? In best wat gevallen: zeker niet. Ik denk aan het vorig jaar gelezen Alkibiades van Ilja Pfeijffer of Vernietigen van Michel Houellebecq. Maar ‘in best wat gevallen’ is niet ‘altijd’ en er zijn dus uitzonderingen. Ik las afgelopen vakantie Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje en het zou wel eens het beste boek kunnen zijn dat ik dit jaar lees. Lees verder “De schrijfster en haar aantekenboekje”

Is het voor een cijfer? Of leer je voor het leven?

Over Is het voor een cijfer? Hoe jongeren meer kunnen leren met minder stress van Johannes Visser

Johannes Visser - Is het voor een cijferVraag: hoeveel toetsen maakt een leerling per jaar? Te veel – zeker. Maar hoeveel? Het blijken er 102 te zijn, zo lees ik in het boekje Is het voor een cijfer? van Correspondentjournalist en oud-leraar Nederlands Johannes Visser. Gemiddeld dan, 102. Het kan veel erger. Bijvoorbeeld op mijn school – een gymnasium in Amsterdam. Nu het eind van het schooljaar zich aandient telde ik het aantal cijfers dat een van mijn tweedeklassers dit jaar had gekregen. Het bleken er maar liefst 130! En dat op veertig weken school. Nogmaals, dat zijn er te veel. Deze stelling van Visser onderschrijf ik dan ook volledig. Toch heb ik erg grote moeite met dit boekje. Lees verder “Is het voor een cijfer? Of leer je voor het leven?”

‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’

Over Winarta van Basuki Gunawan

Busaki-Gunawan-Winarta‘Oeroeg was mijn vriend,’ begint de Nederlandse planterszoon zijn verhaal in de gelijknamige novelle van Hella Haasse. De blik van de kolonist maakt hem echter blind voor de vraag of de vriendschap wederzijds was. Wanneer de planterszoon als jongeman terugkeert naar het land uit zijn jeugd, zal het niet lang meer duren voor het onafhankelijk is: Indonesië. Hij ontmoet dan iemand in wie hij Oeroeg meent te herkennen – of hij het daadwerkelijk is, blijft in het midden. ‘Je hebt hier niets te maken,’ zegt deze figuur tegen de Hollander. Het is de enige keer (of op zijn minst een van de weinige keren; ik heb het niet helemaal nagezocht) dat de gekoloniseerde een stem krijgt. In Winarta, een novelle van Basuki Gunawan die niet al te lang van Oeroeg verscheen, krijgt deze wel een stem. Een collega raadde me deze novelle aan als het Indonesische antwoord op Oeroeg. Lees verder “‘Ik hecht geen waarde aan duistere motieven’”

Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?

Over Moeders․ Heiligen van Dieuwertje Mertens

Dieuwertje Mertens - Moeders HeiligenIn haar debuutroman Moeders. Heiligen reist Dieuwertje Mertens terug naar het Franse dorpje gelegen aan de Lot waar ze twee jaar eerder haar vakantie doorbracht. Nu ja, het is een roman: degene die naar Albas gaat is niet Mertens – natuurlijk niet. Haar personage Mercedes reist met haar vriend naar Albas met de as van zijn moeder. De moeder, Marian, was daar in de buurt verongelukt. Ze zijn daar om de as uit te strooien. Lees verder “Moeders. Heiligen. Vaders. Hufters?”

De avonden, een detail

Ik ben er zo een, ja. Ieder jaar op de laatste tien dagen van het jaar herlees ik De avonden, een hoofdstuk voor elke dag. Of ik herluister, acht cd’s door Reve zelf voorgelezen. Hoe vaak ik het verhaal nu gehoord of gelezen heb, weet ik niet meer, maar minstens tien keer, waarschijnlijk wel vijftien keer. Herlezen is het echte lezen, zeggen sommigen. Dat klinkt wat pretentieus, maar ontegenzeggelijk is het waar dat ik er steeds weer wat nieuws in ontdek. Of dat ik oog krijg voor net weer wat anders in het verhaal. Dat zegt natuurlijk vooral wat over hoe ik in de loop van de jaren ben veranderd – het verhaal blijft hetzelfde. Dit jaar viel me ineens een detail op, waar ik gek genoeg niet eerder op lette. Lees verder “De avonden, een detail”

Magere jaren: boekenjaar 2023

Zijn het magere jaren? Ik krijg wel de indruk. Ik geef toe, ik lees nog steeds niet overdreven veel, maar toch wel wat. Afgelopen jaar best wat jeugdromans. Weinig Nederlandse literatuur – voor volwassenen, zeg ik daar maar even bij. Maar waar zijn de écht goede boeken? Ik lees zo veel wat toch een beetje tegenvalt. Nu hoef je mij niet uit te leggen dat pr-geweld vanuit de uitgever geen garantie is dat een boek echt goed is. Maar tegenvallen deden ze wel, de ‘grote’ titels van De Arbeiderspers van dit jaar. Ook veel andere boeken die ik las, waren niet loeigoed. Mijn favorieten dit jaar waren al wat oudere boeken. Lees verder “Magere jaren: boekenjaar 2023”

Blijf op de hoogte