Willem Frederik Hermans Archives

Algoritmes in bikini

Over Het internet is stuk van Marleen Stikker

‘Trots en schaamteloos vertoonden de eerste locomotieven in 1825 onbarmhartige kamraderen op hun flanken. Toen waren de vrouwen gepantserd, maar de machines liepen in bikini,’ schreef Willem Frederik Hermans in het gelijknamige essay uit 1974. Het stoort Hermans dat de moderne apparaten niet meer kunnen worden opengemaakt. ‘Schroeven of bouten zijn er niet meer aan te ontdekken. De klinknagel en de puntlas werpen onverbiddelijke barrières op tegen de nieuwsgierigheid van vader en zoon. Meer en meer machines komen zelfs dichtgeplakt onder het publiek en kunnen, als ze defect raken, alleen nog maar worden weggegooid.’ In de decennia sinds Hermans dit schreef heeft deze ontwikkeling zich alleen maar verder doorgezet. Dat is niet alleen een probleem voor de knutselende hobbyvader, maar voor ons allemaal. Hoe groot dat probleem is, en van welke aard, legt Marleen Stikker indringend uit in haar boek Het internet is stuk. Lees “Algoritmes in bikini” verder

Nooit meer slapen: het boek was beter anders (II)

Deel 2 van een tweeluik over Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans en de verfilming Beyond sleep

Een onverfilmbaar boek noemde Jan Blokker, voormalig directeur van het Filmfonds, Nooit meer slapen. Vaak werden er plannen gemaakt, maar steeds werden ze niet gerealiseerd. Ik herinner me het Willem Frederik Hermans filmfestival op de UvA meer dan tien jaar geleden. Daar werden de verfilmingen vertoond van de verhalen ‘Paranoia’ en ‘De blinde fotograaf’ van Adriaan van Ditvoorst uit de jaren zestig en zeventig en kwam regisseur Gerrard Verhage praten over zijn plannen voor een film van Nooit meer slapen. Het zou wederom bij een plan blijven. Tot nu: Boudewijn Koole heeft met Beyond sleep – naar de Engelse titel van het boek – een dappere verfilming van Hermans’ roman gemaakt. Lees “Nooit meer slapen: het boek was ~~beter~~ anders (II)” verder

Nooit meer slapen: het boek was beter anders

Deel 1 van een tweeluik over Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans en de verfilming Beyond sleep

Natte sokken, overal muggen en nooit wordt het donker. In Willem Frederik Hermans’ meesterwerk Nooit meer slapen ondergaat de ambitieuze geoloog Alfred Issendorf vele ontberingen in een poging om de hypothese van zijn promotor te bewijzen: de meren in het noordelijke deel van Noorwegen zijn niet gevormd door ijs zoals algemeen wordt aangenomen, maar door meteoorinslagen. Ik las de roman meer dan tien jaar geleden voor het eerst. Het is me altijd bijgebleven als een groots werk, en bij herlezing nu — naar aanleiding van de verfilming Beyond sleep — vind ik het zo mogelijk nog beter. Lees “Nooit meer slapen: het boek was ~~beter~~ anders” verder

Het venijn van het gelijk

Een mislukte carrière aan de universiteit, eenzaamheid, Parijs en later Brussel en meesterwerken waar hij lange tijd niet meer bij in de buurt zou komen. In het tweede deel van de Hermansbiografie De zanger van de wrok beschrijft Willem Otterspeer Hermans’ leven van 1953 tot zijn dood in 1995. Na het lezen van het eerste deel De mislukkingskunstenaar hoopte ik dat Otterspeer zich zou inhouden met het aantal zinloze details, en in plaats daarvan meer aandacht zou besteden aan belangrijke zaken in het leven van Willem Frederik Hermans. Deels vond ik De zanger van de wrok inderdaad beter, maar er blijft toch ook veel aan te merken op dit boek. Lees “Het venijn van het gelijk” verder

Het volledige leven

Wat is een biografie? Is het wetenschap? Mensen promoveren erop. Is het een literair genre? Volgens mij toch ook wel. Wat moet een biografie doen? Waarom lees ik ze – soms? Eigenlijk heel eenvoudig: om meer te weten te komen over iemand. Maar hier begint het: wat wil ik van die iemand weten? Als ik mij even beperk tot de biografieën van schrijvers: wil ik meer weten van hun werk (dat ik bewonder) of meer van het leven? In ieder geval hun werk. En van hun leven ook wel iets; volgens mij hangen werk en leven samen. Maar hoeveel wil ik dan weten?

Ik ben denk ik in het leven van een schrijver geïnteresseerd voor zover het met zijn werk te maken heeft. Nu wil ik ook niet heel kinderachtig zijn; dat leven mag mooi beschreven zijn met leuke anekdotes. Maar de biograaf moet de verleiding weerstaan om alles maar op te schrijven. Lees “Het volledige leven” verder

Willem Frederik Hermans beschouwend

Van deel 11 van Hermans’ Volledige Werken restten mij nog ‘Machines in bikini’ en ‘Dinky Toys’. De eerste 747 pagina’s van dit deel waren mij al niet meegevallen. Het viel me op dat Hermans in deze beschouwingen zich enorm kon opwinden over kwesties die (nu) volstrekt oninteressant zijn. Wie Hermans betichtte van een onjuistheid, kon rekenen op een antwoord (al dan niet onder pseudoniem) waarin hij er haarfijn op werd gewezen – met paginanummer, mind you – dat bijvoorbeeld Du Perron wel degelijk dit of dat had geschreven. Waarom hield Hermans zich toch hiermee bezig? Lees “Willem Frederik Hermans beschouwend” verder

WFH: ‘Alle begrijpelijkheid heb ik er opzettelijk uitgewipt.’

Ik loop ernstig achter met de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans. Met name de delen beschouwend werk moet ik bijlezen, maar ook bij de romans had ik nog wat te gaan: De God Denkbaar Denkbaar de God. Niet Hermans’ meest geliefde roman en zeker zijn minst begrepen roman. Ik snap waarom. De plot is niet tot nauwelijks na te vertellen. De roman begint met Denkbaar die op het vliegtuig stapt en op zoek is naar belangrijke papieren, maar wat volgt is een aaneenschakeling van gebeurtenissen die waartussen logica ontbreekt, of op zijn minst lijkt te ontbreken. Hermans schrijft vooral associatief. Dat personages uit het raam springen en vervolgens verder wandelen is nog wel het minst verstorende element in deze roman.

‘Wat er overigens gebeurt in deze met een surrealistische associatie-techniek aan elkaar gebreide fantasie is niet erg interessant,’ schreef criticus H.A. Gomperts in zijn recensie bij verschijnen van de roman. ‘Hij heeft zich vooral ingespannen om grappig te zijn, wat hem heel slecht afgaat.’ Volledig mee eens. Het is inderdaad ontluisterend om Hermans’ grapjes te moeten lezen. Iets met Van Duinkerken en fossielen. Of: ‘Perk, bloem en gans, dat was allemaal jacques.’ Lees “WFH: ‘Alle begrijpelijkheid heb ik er opzettelijk uitgewipt.’” verder

Tag: Willem Frederik Hermans