WFH: ‘Alle begrijpelijkheid heb ik er opzettelijk uitgewipt.’

Ik loop ernstig achter met de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans. Met name de delen WFH - Volledige Werken 2beschouwend werk moet ik bijlezen, maar ook bij de romans had ik nog wat te gaan: De God Denkbaar Denkbaar de God. Niet Hermans’ meest geliefde roman en zeker zijn minst begrepen roman. Ik snap waarom. De plot is niet tot nauwelijks na te vertellen. De roman begint met Denkbaar die op het vliegtuig stapt en op zoek is naar belangrijke papieren, maar wat volgt is een aaneenschakeling van gebeurtenissen die waartussen logica ontbreekt, of op zijn minst lijkt te ontbreken. Hermans schrijft vooral associatief. Dat personages uit het raam springen en vervolgens verder wandelen is nog wel het minst verstorende element in deze roman.

‘Wat er overigens gebeurt in deze met een surrealistische associatie-techniek aan elkaar gebreide fantasie is niet erg interessant,’ schreef criticus H.A. Gomperts in zijn recensie bij verschijnen van de roman. ‘Hij heeft zich vooral ingespannen om grappig te zijn, wat hem heel slecht afgaat.’ Volledig mee eens. Het is inderdaad ontluisterend om Hermans’ grapjes te moeten lezen. Iets met Van Duinkerken en fossielen. Of: Perk, bloem en gans, dat was allemaal jacques.’

Meerdere literatuurbeschouwers hebben geprobeerd om iets zinnigs over deze roman te schrijven, maar het maakt  het boek voor mij niet beter. Ad Zuiderent bijvoorbeeld heeft geprobeerd om wat orde te scheppen in het verhaal. Na een uitgebreide analyse van motieven, vertelperspectief, personages komt hij toch ook niet verder dat het ‘eigenlijke’ verhaal uit drie delen bestaat die worden onderbroken door twee fragmenten van Kassaars geschiedenis. Goh. Al moet ik er wel bij zeggen dat Zuiderent toegeeft dat het schema niet meer dan een schema is.

In een ander stuk weet Freddy de Vree een stuk meer uit de roman te halen. Hij duidt een heleboel verwijzingen in het boek en laat zien dat sommige passages te verbinden zijn met de alchemie. Op zich interessant, maar voor mij is dit alles zo onbekend dat het mij geheel ontgaan is tijdens het lezen. En op zich is dat niet het belangrijkste. Ik wil niet eens een handleiding alchemie hoeven gebruiken bij het lezen van een boek. Bovendien, ook na het stuk van De Vree weet ik niet waar die hele alchemie voor dient. Hoe interessant dat op zichzelf ook moge zijn, Hermans is er niet in geslaagd om van De God Denkbaar literair goud te maken.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte