De meeste boekenlezers willen romans, geen verhalen. Een tijdje geleden vertelde een boekhandelaar me dat ze, wanneer ze iemand voor zich had ‘die niet van verhalen hield’, altijd vroeg: ‘Wat doe je hier dan?’ Terechte vraag. Ik blijf namelijk gek vinden dat de meesten pas een verhaal willen lezen als het langer is dan pakweg 180 pagina’s. En dat terwijl het korte verhaal juist zo’n mooi genre is. Ik las de afgelopen tijd drie recent uitgekomen verhalenbundels. Voor wie z’n koudwatervrees moet overwinnen als het op verhalenbundels aankomt, ze gelden alle drie als tip.
Viet Thanh Nguyen – De vluchtelingen
Viet Thanh Nguyen debuteerde met De sympathisant, een kloeke roman over de Vietnamoorlog. Die oorlog kennen we vooral van Amerikaanse films vol wisecracks als ‘I love the smell of napalm in the morning’ of ander heldenvertoon. Nguyen beschrijft het Vietnamese perspectief vanuit een dubbelspion. Tegen het einde van de roman komt hij in een heropvoedingskamp terecht en deze laatste vijftig pagina’s van de roman behoren tot de vreselijkste die ik ooit gelezen heb. Ik kreeg er haast een fysieke afkeer van, wat natuurlijk ook betekent dat Nguyen heel goed schrijft. De roman werd dan ook unaniem geprezen en kreeg de Pulitzerprijs.
Een immigrant gaat ergens vrijwillig heen, een vluchteling moet ergens noodgedwongen vandaan
De titel van zijn nieuwe verhalenbundel De vluchtelingen is enigszins misleidend. Want hoewel opgedragen ‘aan alle vluchtelingen. Waar ook ter wereld’ gaan de verhalen niet over rubberbootjes op zee, tentenkampen en Syriërs die de laatste jaren zo vaak het nieuws haalden. Nguyens verhalen gaan over vluchtelingen zoals hij en zijn ouders zelf waren toen ze in de jaren zeventig de Vietnamoorlog ontvluchtten naar Amerika.
Dat de Vietnamezen in de VS nu eerder als modelimmigranten worden gezien dan als vluchtelingen die ‘een probleem’ vormen is hoopvol. Ooit werden ze namelijk wel zo gezien, en op eenzelfde wijze zullen de vluchtelingen van nu over dertig of veertig jaar wellicht ook als modelimmigranten gezien worden. Toch noemt Nguyen de Vietnamezen vluchtelingen en niet immigranten. Het verschil is dit: een immigrant gaat ergens vrijwillig heen, een vluchteling moet ergens noodgedwongen vandaan. Op de vlucht zijn de figuren in Nguyens verhalen niet meer. Maar wat na jaren blijft is het gevoel van ontheemding en het gevoel van tussen twee werelden in te zitten. Mooi beschrijft hij deze emoties die hij uit eigen ervaring kent.
Lees het verhaal ‘De vrouwen met de zwarte ogen’ op Carver.nl.
Viet Thanh Nguyen – De vluchtelingen | paperback, 208p. | 1e dr. Uitgeverij Marmer
Sander Kollaard – Levensberichten
In Levensberichten brengt Sander Kollaard een zestal verhalen bijeen die linksom of rechtsom gaan over reconstructie, de mogelijkheid om een gebeurtenis na te vertellen. De ene keer is dat, zoals in het openingsverhaal ‘De man bijt de grote hond’, via herinneringen. Een man keert terug naar Den Helder waar hij in zijn jeugd heeft gewoond.
Met die herinnering kwamen er nog een paar, als een parade, al zag hij geen verband: hoe hij ooit per ongeluk een bal door een ruit had gegooid; het matrozenpakje dat hij soms droeg; een oefenzin bij Nederlands: het verwende meisje vleide haar pappaatje om een kaakje. Terwijl hij verder liep kregen zijn herinneringen mee schepte, maar tegelijk week wat hij zag in schaal en tint af van de beelden die in hem opdoemden, op een licht verontrustende manier, alsof deze wijk hem zijn herinneringen niet gunde.
In ‘Vrijwel de volledige vernietiging van ons leven’ onderneemt de verteller dezelfde reis van Stockholm naar Tallinn als de verdwenen schrijver Weemoed Mausoleum – wat een naam! Deze Mausoleum hield een dagboek bij, minutieus met beschrijvingen en lijstjes. Maar ondanks deze reis, het dagboek en het herlezen van Mausoleums laatste roman, slaagt de verteller er niet in meer opheldering te krijgen over de verdwijning van de schrijver.
De verhalen in Levensberichten verdienen een rustige, grondige lezing. En herlezing
Qua sfeer en locatie verschillen de verhalen, maar ze delen dezelfde mate van onderzoek naar de betrouwbaarheid van herinneringen en de mogelijkheid tot het reconstrueren van een leven. En de verhalen in Levensberichten delen eenzelfde toon: Kollaard schrijft bedachtzaam met nogal wat beschouwende terzijdes.
Over Kollaards debuut Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde schreef Jaap Goedegebuure: ‘Schrijven vanuit het hart, maar met het hoofd, dat levert nog altijd de mooiste literatuur op.’ Daar heeft Goedegebuure gelijk in. In vergelijking met zijn debuut schrijft Kollaard in Levensberichten aanmerkelijk meer met het hoofd. Dat levert niet ineens slechte verhalen op, maar ik merkte wel dat deze verhalen het best tot hun recht komen, wanneer je ze niet allemaal tegelijk achter elkaar leest. Ze verdienen een rustige, grondige lezing. En herlezing.
Sander Kollaard – Levensberichten | paperback, 142p. | 1e dr. Van Oorschot
Merijn de Boer – De geur van miljoenen
Een bundel waarvan je de verhalen zonder problemen achter elkaar kunt lezen – en als je eenmaal begonnen bent, ook wilt lezen – is De geur van miljoenen van Merijn de Boer. In de twaalf verhalen in deze bundel lees je het plezier dat De Boer gehad moet hebben tijdens het schrijven. Hij speelt veel met verwijzingen naar andere kunst, vaak literaire werken. Zo is ‘De jaguar’ geënt op een verhaal van Gogol en keren de hoofdpersonen uit zijn roman De nacht terug.
In ‘In slechte handen’, een verhaal naar een roman van Robbert Welagen, wordt iemands ordelijke leven verstoord door zijn dubbelganger. Als er een centraal thema in De geur van miljoenen is, dan is het: de worsteling van de personages met hun comfortabele, burgerlijke leven aan de ene kant en het wilde en spannende leven uit vroeger tijden. Welke gebeurtenissen en keuzes hebben tot dit leven geleid? En is dit het leven dat we willen?
Er valt veel te lachen in de verhalen van De Boer en dat is altijd een goed teken
In mijmert ‘Het cassettebandje’ een bankier over de vraag of hij niet iets kunstzinnigs had moeten studeren in plaats van economie. En in ‘De acrobaat in Accra’ weet De Boer de verhouding tussen twee oud dispuutsgenoten in de loop van het verhaal meesterlijk om te draaien. Ineens ontstaat daardoor een heel andere kijk op hun studententijd en huidige leven in Voorschoten van een van hen.
Overigens, niet alle verhalen sluiten thematisch hierbij aan, wat voor een goede afwisseling zorgt binnen de bundel. Wat alle verhalen wel gemeen hebben is de sterke manier waarop Merijn de Boer zijn personages weet neer te zetten, de verschillende sferen die hij telkens weet op te roepen en de humor. Er valt veel te lachen in de verhalen van De Boer en dat is altijd een goed teken.
Lees ook de hele recensie die ik van De geur van miljoenen schreef.
Merijn de Boer - De geur van miljoenen | paperback, 208p. | 1e dr. Querido
Ik lees juist graag korte verhalen, de laatste tijd veel vaker, dus ik ben blij met jouw recensie!
De geur van miljoenen van Merijn de Boer stond al op mijn lijstje, ik voeg Levensberichten van Sander Kollaard ook toe aan mijn lijstje, dankjewel!
En dan laat je Nguyen gewoon links liggen? Hoe is het mogelijk ; )