Onlangs draaide The end of the tour in de bioscopen, de biopic over David Foster Wallace. In de film reist Rolling Stonejournalist David Lipsky de laatste dagen van de promotietour voor Infinite Jest met de schrijver mee om een verhaal te maken over dé literaire sensatie van dat moment. Het artikel in Rolling Stone is er nooit gekomen, maar na de dood van Wallace publiceerde Lipsky wel de transcripties van dit dagenlange interview in Although of course you end up becoming yourself: A road trip with David Foster Wallace – waarop deze film gebaseerd is.
De film legt het accent op de interactie tussen de twee mannen: op sommige momenten lijkt er iets van een vriendschap te ontstaan, het volgende moment blijkt dat een illusie. Eisenberg is sterk in zijn rol als interviewer David Lipsky, die moet schipperen tussen zijn bewondering voor de schrijver en zijn opdracht om een spannend artikel te schrijven. Hij checkt meer dan eens of het lampje van zijn taperecorder wel brandt – hoe casual de twee ook zitten te praten. ‘Eisenberg nails an entire profession,’ schreef Rebecca Mead in The New Yorker.
Every love story is a ghost story
Ook Jason Segel is goed als David Foster Wallace. Zeggen sommigen. Anderen, en met name zij die hem gekend hebben, vinden dat hij niet lijkt als de echte schrijver. Een film over een bekend persoon maken is wat dat betreft vragen om moeilijkheden. Maar het grote probleem lijkt niet zozeer de manier waarop Wallace gespeeld wordt, maar juist het feit dat hij een publiek figuur was. Velen kennen hem, zonder zijn werk te kennen – hooguit zijn speech This is water. Het gevaar om ‘the most photographed barn’ te worden, ligt op de loer.
Hoewel het bij andere films over kunstenaars misschien sterker gebeurt dan hier, draagt ook deze film bij aan de identificatie met Wallace als Bekend Persoon – zonder dat het oeuvre erachter bekend is. D.T. Max in The Guardian:
But really the canonisation of St Dave is not my main issue. There are worse things than to simplify or purify the life of a well-known person in search of our own wisdom, comfort, security. I have more than once used DFW in this way myself during an uncomfortable night of the soul. The more problematic part for me is where all the hero worship leaves his books and us as readers for them. Wallace’s books and the public perception of his personality have seemed for some time headed in opposite directions: one reaching for a spiritual purity, the other deeply enmeshed in the problematic and human.
Max is de auteur van Every love story is a ghost story, de mooie biografie van David Foster Wallace. Wat er zo goed aan is? Om te beginnen de lengte. Ik heb het wel even gehad met biografen die menen niet minder dan 2000 pagina’s te moeten wijden aan hun onderwerp. In slechts 300 pagina’s weet Max Wallace mooi neer te zetten, waarbij hij per hoofdstuk ook maar weinig eindnoten nodig heeft – wat een aangenaam contrast vormt met de boeken van Wallace zelf.
Verslaving
Max is er niet op uit om ieder detail op te schrijven, maar met goed gekozen voorbeelden en anekdotes weet hij Wallace een gezicht te geven. Hij beschrijft hoe Wallace al op jonge leeftijd flirt met tennis op topniveau, als tiener zijn eerste angstaanvallen krijgt en zijn ontdekking van marijuana. Deze laatste twee spelen een belangrijke rol op Amherst College waar hij zijn studie tweemaal moet onderbreken vanwege een depressie. Vanaf dat moment zou hij antidepressiva blijven gebruiken. Wallace vermoedde echter dat de moeilijkheden die hij tijdens het schrijven ervoer (mede) veroorzaakt werden door de medicijnen.
Wallace verliet Amherst met een dubbel summa cum laude en een recordaantal onderscheidingen. Een van zijn afstudeerprojecten was zijn debuutroman Broom of the system. Het werd gepubliceerd in 1987 toen Wallace in zijn tweede jaar zat aan M.F.A. programma voor creatief schrijven aan de University of Arizona. In deze jaren kampt Wallace niet alleen met depressies, maar is hij ook zwaar aan de alcohol en aan de drugs. In Boston, waar Wallace – inmiddels 27 jaar – als graduate student filosofie op Harvard zit, begint hij met afkicken. Het Granada House voor verslavingszorg waar hij terechtkomt en de andere bewoners zouden terugkomen in zijn roman Infinite jest.
Apostel van oprechtheid
Max heeft ook ruim aandacht voor de ontwikkeling van het schrijverschap van David Foster Wallace. Zijn hele leven heeft Wallace gezocht naar de juiste manier om zijn verhalen te kunnen vertellen – constant onzeker of hij wel op de goede weg was. Hij heeft daarbij een grote ontwikkeling doorgemaakt zonder ooit bij zijn doel terrecht te komen: zijn onvoltooide roman The pale king bleef de laatste jaren van zijn leven het grote project waar hij maar geen goede vorm voor wist te maken.
And while Oblivion was descriptive, The Pale King was supposed to be prescriptive. It had to convince the reader that there was a way out of the bind.
Twee jaar na publicatie van Broom of the system was Wallace al niet meer tevreden met dit werk. Weliswaar bevatte het boek een analyse, maar zelfs ook maar de gedachte aan een oplossing werd bespot. Aan zijn vriend Jonathan Frantzen schreef hij dat het voelde alsof het geschreven was door ‘a very smart fourteen-year-old’.
Wat de functie van literatuur wel was, legde hij in 1993 aan een interviewer uit. Max citeert het kernachtig – en met oog voor de humor van Wallace:
‘Really good fiction could have as dark a worldview as it wished,’ he told Larry McCaffery in the Review of Contempory Fiction interview, which came out just as he arrived in Bloomington, ‘but it’d find a way both to depict this world and to illuminate the possibilities for being alive and human in it.’ The writer’s job was to give ‘CPR to those elements of what’s human and magical that still live and glow despite the times’ darkness.’ He added, ‘Fiction’s about what it is be be a fucking human being.’ Wallace had always preferred certainty to unclairity, passion to incrementalism, and now he was a full-fledged apostle of sincerity. He had no tolerance for the person he was and gave no quarter to writers whom he thought were like the writer he used to be. When Steve Moore wrote him to recommend a novel he was publishing, praising it’s ‘sardonic worldview perfect for the irony-filled nineties,’ Wallace shot back that this was ‘like saying “a kerosen[e]-filled fire extinguisher perfect for the blazing housefire.”’
Na het succes van zijn grote roman Infinite jest volgde korter werk: hij schreef de verhalenbundels Brief interviews with hidious men en Oblivion en bundelde non-fictie die hij door de jaren heen geschreven had. Ondertussen kwam Wallace maar niet verder met zijn derde roman. ‘The problem may have been that Wallace’s approach to Obivion – the trick-free prose, the Pynchon-free plots, the insistence that the reader work for his or her satisfaction – was simply too pitiless to carry a reader through a novel. And while Oblivion was descriptive, The Pale King was supposed to be prescriptive. It had to convince the reader that there was a way out of the bind.’
De schrijver en zijn reputatie
De twee sporen waarop het aan de ene kant het œuvre en aan de andere kant de reputatie van de schrijver kwamen – het kritiekpunt op The end of the tour – wijst Max ook al aan in zijn biografie. Over This is water, de speech voor Kenyon College in 2005, schrijft hij:
[…] the real Wallace differed at this point almost 180 degrees from the Wallace of popular imagination; a slacker exterior hid an intense moralist, someone whose long experience in recovery had made him into an apostle of careful living and hard work. Success had to be earned, do your homework; make your bed. How many times had he told this students that the worst thing to happen to them would be to be published before they were forty?
De reputatie van Infinite jest werd in de jaren na publicatie alleen maar groter en maakte van Wallace meer en meer een bekende schrijver. Zijn reputatie bezorgde hem werk als docent in creative-writingprogramma’s aan verschillende universiteiten, maar zelfbewust en zelfkritisch als hij was, had hij ambivalente gevoelens daarover. Enerzijds wilde hij die aandacht, anderzijds bracht het angst: ’the more people think that you’re really good, um, actually the stronger the fear of being a fraud is,’ zei hij tegen David Lipsky.
Het schrijfproces werd er ook niet gemakkelijker door. Met name met zijn grote romans ging het moeizaam. Toen hij in 1991 vastzat met Infinite jest schreef hij zijn agent Bonnie Nadell:
‘I’ll be a fiction writer again or die trying.’
Vijf jaar later kwam die roman er wel, maar bij het schrijven van zijn derde grote roman bleef hij wel vastzitten – ditmaal definitief. Op 12 september 2008 hing hij zichzelf op in de garage van zijn huis in Claremont, Californië. Hij liet het onvoltooide manuscript voor The pale king na, dat postuum alsnog is uitgegeven.
D.T. Max weet dat hij als biograaf in de spagaat zit: hij probeert je in het werk te interesseren door te vertellen over degene die het geschreven heeft. En daarin slaagt hij ook, zonder toe te geven aan sensatie of de hype rond de publieke figuur. Tekenend lijkt me – en dat realiseer ik me nu pas – dat het omslag de enige foto van Wallace bevat in de hele biografie.
D.T. Max – Every love story is a ghost story. A life of David Foster Wallace
hardcover, 356p.
Viking Penguin, 2e dr.