Jubelende recensies en onderscheidingen: hartstikke leuk natuurlijk voor de schrijver, maar als lezer heb je er ook weer niet heel veel aan. Het overkomt me vaak genoeg dat ik zo’n boek niet echt de moeite vind – of zelfs ronduit slecht. Kwestie van andere smaak. Des te leuker natuurlijk als een boek de verwachtingen na het winnen van De Bronzen Uil én de ANV Debutantenprijs weet waar te maken. De afwezigen van Lieke Kézér las ik op vakantie en het bleek schier onmogelijk het weg te leggen.
In De afwezigen leren we Joshua James kennen als dertienjarige, wanneer hij met zijn buurman op pad gaat om de as van diens vrouw uit te strooien. Joshua komt uit een probleemgezin: drank, geweld en zijn vader heeft het gezin verlaten. Op school gaat het slecht en bovendien wil Joshua met niemand praten. Buurman Frank geeft hem een saxofoon om hem uit zijn isolement te halen. En zowaar weet Joshua zich uit te drukken met zijn saxofoon. Hij blijkt een groot talent en zal uitgroeien tot een wereldster.
Maar behalve over Joshua gaat de roman evenzeer over degenen om hem heen: zijn moeder, vader, manager of een meisje dat toevallig zijn pad kruist in New York. Ieder hoofdstuk vertelt een deel van hun levens dat bij elk gekenmerkt wordt door gemis. Zijn moeder die grote steun vindt in de muziek van Elvis Presley, zijn vader die een nieuw leven begint met een nieuwe vrouw, zijn manager wiens privéleven moeizaam verloopt, maar Joshua op de been houdt tijdens zijn verslaving.
Jazz
Bij het lezen van De afwezigen moest ik denken aan A visit from the goon squad, de roman waar Jennifer Egan een Pulitzerprijs mee won. In beide boeken wordt het verhaal gefragmenteerd verteld in verschillende hoofdstukken vanuit een ander personage. En in beide boeken speelt muziek een grote rol. Natuurlijk zijn er ook verschillen: bij Kézér hebben de personages een grotere rol in elkaars leven dan bij Egan. Uitzondering is misschien Sarah, het meisje dat Joshua op het perron hoort spelen en de metro uitglipt.
Zonder dat Kézér zich waagt aan beschrijvingen van de muziek wekt haar roman een enorme zin op om jazzplaten op te zetten. Met veel gevoel voor sfeer beschrijft ze de nachtclubs waar gespeeld wordt en de optredende artiesten. Zonder moeite neemt ze je met haar personages mee naar binnen.
‘Hier hebben alle groten der aarde gespeeld,’ zei Joshua. ‘Charlie Parker, Monk, Duke Ellington. En Frank. Lang geleden.’ La Vie en Rose stond er op de lichtbak aan de gevel. Voor de deur stond een angstaanjagende vrouw met glimmende huid waaronder spierballen zichtbaar waren, ze hield een rood koord voor hen opzij. Door een nauwe gang bereikten ze de zaal. De warmte omsloot hen, de blauwe rookflarden dreven voorbij. In de duisternis deinde een menigte. Op het podium stond een donkerharige vrouw in een nauwsluitende zwarte jurk. Ze had een prettige stem, een beetje hees.
Lezen dit boek! Met als het even kan Bird op de achtergrond.
Lieke Kézér - De afwezigen | paperback, 256p. | 1e dr. De Arbeiderspers