Misleidende verhalen

Over Roza van Olivier Willemsen

Olivier Willemsen - RozaIn zijn tweede boek Roza duikt Olivier Willemsen in een bizarre geschiedenis. In de nacht van 2 februari 1959 verongelukt een groep jonge bergbeklimmers op de Cholattsjachl in het noordelijke Oeralgebergte. De groep bestaat uit negen studenten van het Oeral Poly­technisch Instituut uit Sverdlovsk, het huidige Jekaterinenburg. Onder leiding van de 23-jarige Igor Djatlov gaat de groep goed voorbereid op expeditie. Maar die nacht van de tweede februari verlaten de negen hun tent, nauwelijks gekleed, bij een temperatuur van vijfentwintig graden onder nul. De dode lichamen worden verspreid over de bergpas gevonden. In het lokale dialect Mansi betekent Cholattsjachl zoveel als ‘berg der lijken’.

Djatlov-mysterie

De doodsoorzaak van de studenten is nog altijd niet duidelijk. Er doen verschillende verhalen en theorieën de ronde over het Djatlov-mysterie, zoals het inmiddels bekend staat. Waarom verlieten ze hun tent? En hoe komt het toch dat één meisje zwaar verminkt was en zelfs geen tong meer had toen ze werd gevonden? Nog een merkwaardig feit: op sommige kledingstukken werden verdacht hoge radioactieve waarden gemeten. Ondanks de verschillende onderzoeken is een sluitende verklaring nooit gegeven.

Tegen het einde van de roman heeft Willemsen zijn lezer op knappe wijze meermaals op het verkeerde been gezet.

In de roman van Olivier Willemsen komen verschillende personages aan het woord die door het incident met de Djatlovgroep gefascineerd zijn. Het grootste en eerste deel van de roman beslaat het verhaal van Roza, destijds nog een klein meisje in Serov bij wie de studenten vlak voor hun vertrek naar de Cholattsjachl op school zijn geweest. Na het voorval op de Cholattsjachl moet Roza vluchten voor het leger, omdat ze onbedoeld misschien wel meer weet van de ware toedracht, die volgens de autoriteiten maar beter niet aan het licht kan komen. Uiteindelijk spoelt ze aan op een klein eilandje voor de kust van Oregon.

Het verhaal dat in het eerste deel verteld wordt, blijkt het verhaal te zijn zoals de inmiddels bejaarde Roza het vertelt aan haar zoon Albert en een Nederlandse student. Beiden zijn geïnteresseerd in het incident met de Djatlovgroep. De Nederlandse student hoorde op uitwisseling in Jekaterinenburg over de Djatlovgroep en kan het vooral sindsdien niet meer loslaten. De zoon van Roza roept zijn hulp in omdat hij, zo vertelt hij hem, meer wil weten over de geschiedenis van zijn moeder na een schaatsongeluk op de Olympische Spelen waarna ze een half jaar buiten bewustzijn is geweest. Sindsdien is ze erg in de war.

Moedwil

De laatste zeventig pagina’s beslaan drie kortere delen van de roman. Het lijkt er aanvankelijk op dat Olivier Willemsen in Roza een al dan niet geromantiseerde verklaring wil geven voor de gebeurte­nis­sen op de Cholattsjachl. Maar deze laatste delen zetten Roza’s verhaal in een heel ander licht. Deze delen, verteld vanuit het perspectief van onder andere Albert en de Nederlandse student, maken duidelijk dat Roza niet zomaar een reconstructie van gebeurtenissen is.

Hoe betrouwbaar is het verhaal van Roza? Ze kent details over de Djatlovgroep die je alleen kunt weten, als je er zelf bij bent geweest, maar andere herin­nerin­gen zijn aantoonbaar onjuist. En over haar komst naar de Verenigde Staten waar ze nu woont, bestaan ook twee zéér verschillende verhalen. Welke verhalen die in Roza verteld worden zijn waar? Tegen het einde van de roman heeft Willemsen zijn lezer op knappe wijze meermaals op het verkeerde been gezet.

De reden om dit boek verder te willen lezen verschuift van ‘Wat is er destijds gebeurd?’ naar ‘Wat voor boek heb ik eigenlijk in handen?’ Is het een detective waarin de speurders worden tegengewerkt door moedwillig misleidende verhalen? Of is het een roman over betrouwbaarheid van herinneringen en de noodzaak die we voelen om verhalen te vertellen, ook als deze niet waar zijn? Olivier Willemsen laat het antwoord wijselijk in het midden en heeft ondertussen een interessant boek geschreven waarin hijzelf meermaals de grenzen tussen de feitelijke toedracht en zijn eigen fictie oversteekt.

Deze recensie verscheen eerder op Literair Nederland.

Olivier Willemsen - Roza | paperback, 192 p. | 1e dr. De Harmonie

Eén gedachte over “Misleidende verhalen”

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte