In 2018 las ik meer dan ooit, al leidde lang niet elk boek tot een bespreking – hier of elders. Over sommige boeken ga ik nog iets schrijven, van andere boeken is dat minder noodzakelijk. Boeken die me niet vreselijk veel deden, boeken waar ik niet zo veel over te zeggen heb. Maar tussen al die boeken zaten er ook een paar waar ik ronduit enthousiast over ben. Aan het eind van het jaar blik ik terug en kies mijn top drie.
Peter Abelsen – Een soort geluk
Een van de drie boeken die ik hier graag noem is Een soort geluk van Peter Abelsen. Zo’n boek waarvan de kwaliteit omgekeerd evenredig is aan de aandacht die de media eraan gaven. U had nog niet van deze roman gehoord? Ik bedoel maar. Bijna geen krant schreef erover (Trouw een klein, klein stukje) en er was een mooi interview op de radio, maar verder niets. In Een soort geluk haalt Martin van Houten herinneringen op aan de afgelopen veertig jaar van zijn leven. Welke fouten heeft hij gemaakt? Waar heeft hij het laten liggen? Hij krijgt in de gaten dat zijn liefde voor Pauline (‘Paultje’) werkelijk het belangrijkste in zijn leven is geweest. Maar ook dat hij daar te onvoorzichtig mee is omgesprongen.
Met Een soort geluk heeft Peter Abelsen een debuut geschreven dat bewondering afdwingt. Zonder het nadrukkelijk in het gezicht van zijn lezers te drukken, doet hij meer dan je verwacht – en het gaat allemaal goed. Meer dan goed. Het boek geeft een mooi tijdsbeeld van de afgelopen veertig jaar. Abelsen weet zijn personages moeiteloos tot leven te laten komen. Hij weet te ontroeren wanneer hij de ziekte van Paultje beschrijft en de periode van rouw. Door Martin zich direct tot Paultje te laten richten laat hij zien wat deze roman vooral wil zijn: Martins eerbetoon aan degene die al die tijd het belangrijkste in zijn leven was. Des te pijnlijker is de onmogelijkheid aan haar vast te blijven houden.
Stephan Enter – Winterhanden
Nog één boek van Stephan Enter had ik tegoed. Al jaren in de kast, begin dit jaar eindelijk gelezen. Met deze verhalenbundel debuteerde Stephan Enter en het is zo’n eersteling dat elke debutant het excuus ontneemt om iets onvoldragens te publiceren. De verhalen in Winterhanden doen echt niet onder voor zijn latere romans. En omdat ik die romans gelezen heb, valt des te meer ook op hoe ongelooflijk goed deze verhalen passen bij de rest van Enters oeuvre.
Door dat oeuvre lopen nogal wat personages rond die qua karakter een en ander gemeen hebben met elkaar. Jongens en mannen zijn het met een scherp opmerkingsvermogen, betweterige types, snobistisch en een tikje ongeduldig. Zo is er de brugklasser Marcel wiens spreekbeurt in het openingsverhaal ‘Postzegels’ uitloopt op een sociale kamikaze – en het jaar is nog maar net begonnen. Dit verhaal is zo goed – net als de andere – omdat de verteller een perfecte afstand tot de personages bewaart. Hij komt dichtbij genoeg om je Marcel volledig te laten begrijpen. Wie wil een slechte indruk maken in een nieuwe klas? Wie wil niet een beetje imponeren? En tegelijk is er voldoende afstand om te zien welke desastreuze gevolgen de keuzes hebben die Marcel maakt.
Merijn de Boer – De geur van miljoenen
Een bundel waarvan je de verhalen zonder problemen achter elkaar kunt lezen – en als je eenmaal begonnen bent, ook wilt lezen – is De geur van miljoenen van Merijn de Boer. In de twaalf verhalen in deze bundel lees je het plezier dat De Boer gehad moet hebben tijdens het schrijven. Hij speelt veel met verwijzingen naar andere kunst, vaak literaire werken. Zo is ‘De jaguar’ geënt op een verhaal van Gogol en keren de hoofdpersonen uit zijn roman De nacht terug.
Wat alle verhalen gemeen hebben is de sterke manier waarop Merijn de Boer zijn personages weet neer te zetten, de verschillende sferen die hij telkens weet op te roepen en de humor. Er valt veel te lachen in de verhalen van De Boer en dat is altijd een goed teken.