Als je me echt wilt helpen…

Sander Kollaard - Stadium IVSarie en Barend, een gepensioneerd echtpaar met plannen voor een grote reis – eindelijk tijd. Na maanden van informatie verzamelen, keurig geordend in mappen, en proefritten maken heeft Barend de juiste camper gevonden voor de reis. Maar bij Sarie wordt, geheel onverwacht, kanker geconstateerd. Stadium IV van Sander Kollaard is een zeldzaam aangrijpende roman over twee mensen die van elkaar houden en moeten leren omgaan met deze ziekte.

Kollaard leidt je een gebied in je gedachten binnen waar je liever niet wilt komen. In de afgelopen maanden hoorde ik van twee verschillende mensen dat bij hun ouders een ernstige vorm van kanker was geconstateerd – bij de een de vader, van de ander was het de moeder. Beide ouders zijn inmiddels overleden. Zo snel kan het gaan. Ik prijs mij gelukkig dat ik nooit in die situatie heb gezeten, maar het verhaal dat Kollaard in Stadium IV vertelt, komt akelig dichtbij.

Niet-kleincellig longcarcinoom

Bij Sarie blijkt het te gaan om een niet-kleincellig longcarcinoom, stadium IV. Kollaard laat de arts in de roman een zakelijke uitleg geven over de ziekte en de mogelijke behandeling. ‘Daarbij ging het natuurlijk ook, zei de arts, om kwaliteit van leven. Met dat begrip viel hij stil, abrupt, alsof de catastrofe nu pas in volle omvang tot hem doordrong.’ De conclusie is even simpel als pijnlijk:

‘Als ik het dus goed begrijp,’ vatte Sarie samen, ‘is er dus geen stadium V.’

De ziekte van Sarie benadrukt de verschillen tussen haar en Barend. De systematicus Barend die alle informatie ordent tegenover Sarie die al snel met behandelingen wil stoppen en op reis wil gaan. De korte tijd die ze nog heeft, wil ze niet in ziekenhuizen doorbrengen. Kollaard weet de beide karakters mooi neer te zetten.

Gelukkig sterven

De vraag is niet meer hoe maar wanneer het afgelopen is. Toch had deze roman een ander einde dan ik verwacht had.

Volgens het oorspronkelijke plan vertrekken ze naar het Zweedse Öland, waar ze elkaar veertig jaar eerder ontmoet hebben. Heden en herinnering lopen door elkaar heen. Het wordt steeds duidelijker dat deze reis niet lang zal duren en een afscheid betekent. Maar nog één keer willen ze terugkeren naar de gelukkige jaren uit hun jeugd.

‘Ik wil naar Öland,’ zei ze, ‘precies zoals we van plan waren, met de camper. Ik wil dat je me meeneemt naar Bläsinge en Södra Udde en Blå Jungfrun. Ik wil al die plekken nog een keer zien en herinneren hoe gelukkig we waren… Ik wil me niet meer bezighouden met kanker en behandelingen en prognoses. Als je me echt wilt helpen, neem me dan mee en maak me gelukkig, zoals toen, zodat ik gelukkig sterf.’

Ze gaan op reis, Barend en Sarie, met medicatie tegen de pijn die bij Sarie alsmaar zal toenemen. Kollaard maakt je gaandeweg getuige van haar aftakeling. De vraag is niet meer hoe maar wanneer het afgelopen is. Toch had deze roman een ander einde dan ik verwacht had. Eigenlijk had ik bij het lezen het idee dat het een-na-laatste hoofdstuk het laatste zou zijn – het zou een mooi slothoofdstuk zijn geweest.

Maar Stadium IV gunt je geen mooi einde, zoals een ziekte dat ook niet doet. In het laatste hoofdstuk duwt Kollaard je nog verder in dat onaangename gebied om je met een brok in je keel achter te laten. Het is akelig en naar, maar tegelijk: wat een prachtboek!

Sander Kollaard – Stadium IV
harde kaft, 157 p.
1e dr. Van Oorschot

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte