Prachtige novellen van klassieke snit

Over Rivieren van Martin Michael Driessen

Martin Michael Driessen - RivierenEen novelle, kom er maar eens om. Een roman, met afstand het populairste literaire genre, díe lezen we. Verhalen en novellen hebben het minder lezers te stellen. Ronduit zonde, zeg ik daar meteen bij, want de novellenbundel Rivieren van Martin Michael Driessen (1954) is schitterend. De grote constante in alle drie de novellen is de prominente rol die rivieren spelen. Maar wie goed leest, ontdekt dat er tal van kleine elementen zijn – een naam, een beeld – die in meerdere verhalen terugkomen, wat de bundel een mooie samenhang geeft.

De novelle ‘De reis naar de maan’ vertelt het verhaal van de Duitse jongens Julius en Konrad. De eerste is de zoon van een houthandelaar in het Frankenwald, de laatste is van eenvoudiger komaf. Boomstammen worden tot een vlot bijeengebonden en zo via de grote rivieren naar kopers vervoerd. Het is Konrads grote droom om als vlotter de rivieren Main en Rijn te bevaren, tot in Holland aan toe. Tientallen jaren verstrijken voordat Konrads droom werkelijkheid wordt, wanneer hij samen met Julius naar Nederland vaart. Maar tegelijk wordt voor beide – inmiddels – mannen duidelijk wat er in hun leven onvervuld is gebleven.

Het proza van Driessen is van klassieke snit en rijk aan mooie zinnen

In ‘Pierre en Adele’ vormt een beekje de grens tussen het land van twee Bretonse families. Al generaties lang heerst er een conflict over wie het meest benadeeld wordt door de loop van de stroom. Terwijl het vee van beide families zowel links als rechts van het riviertje graast, is er geen contact meer tussen de katholieke familie Chrétien en de protestantse Corbés. Decennia gaan zo voorbij tot een notaris een voorstel doet om het conflict op te lossen. Deze beide verhalen tonen hoe, tegen het decor van een veranderende wereld op weg naar moderniteit, hun afkomst het leven van de personages vormt.

Sommige dingen verleer je nooit

Behalve schrijver is Martin Michael Driessen ook opera- en toneelregisseur. Deze achtergrond schemert duidelijk door in ‘Fleuve sauvage’, het openingsverhaal van Rivieren – wat mij betreft ook het beste verhaal uit de bundel. De hoofdpersoon is een prachtpersonage. Hij is toneelacteur van middelbare leeftijd en heeft van zijn arts te horen gekregen dat hij moet stoppen met drinken; tijdens een kanotocht over de Aisne in Noord-Frankrijk zal hij proberen zijn verslaving op te geven. Ondanks zijn leeftijd zou hij dan misschien nog een keer Hamlet kunnen spelen.

Stel, ik besluit nu dat ik de drank voorgoed afzweer. Laten we zeggen, als deze fles Famous Grouse leeg is. Dat zou wel betekenen dat ik al op de allereerste dag van deze tocht een besluit heb genomen waarvoor ik nog vier dagen de tijd heb.

Met zo’n redenering weet je natuurlijk meteen al welke kant het op gaat. Het mooie van het verhaal is dan ook de opbouw: met elke haal voel je hoe de acteur zijn ondergang tegemoet peddelt. Maar de lezer mag het dan wel weten, zelf is de man in zijn kano ervan overtuigd dat het hem zal lukken. Hij gooit zijn fles whisky zelfs weg in de rivier.

De kracht van de verhalen zit in hun compactheid

Op het water dwalen zijn gedachten af naar geweldsincidenten in het verleden. Ook denkt hij terug aan hoe hij gezagsdragers steeds eloquent van repliek kon dienen, hoe beschonken hij ook was. Met gemak praatte hij zich uit elke situatie. Driessen zet die zelfingenomenheid mooi neer.

Hij vond dat het varen hem goed afging; sommige dingen verleer je nooit, dacht hij, zoals zwemmen, paardrijden of de liefde bedrijven. Al had hij die drie dingen sinds jaren niet gedaan.

Drie zinnen later komt hij al in de problemen. Het blijkt nog maar een voorbode van de afgrond waar Driessen zijn kanoër in de loop van het verhaal in zal sturen.

Rivieren bestaat uit drie novellen waarin Driessen moeiteloos hele werelden oproept. Biedt een roman alle ruimte om een verhaal neer te zetten of een personage te ontwikkelen, Driessen heeft die ruimte niet nodig: met een enkel beeld of korte terzijde tekent hij zijn personages. De kracht van de verhalen zit in hun compactheid. Driessen zegt het noodzakelijke, laat de rest aan zijn lezers en dat werkt heel goed.

Tel daarbij op de stijl. Driessen beschrijft precies, kiest zijn woorden zorgvuldig, en is niet bang voor een archaïsch woord hier of daar. Zijn proza is van klassieke snit en rijk aan mooie zinnen. Met Rivieren doet Martin Michael Driessen je eraan herinneren dat je eigenlijk vaker kort werk wilt lezen.

Martin Michael Driessen – Rivieren
paperback, 139p.
1e dr. Van Oorschot

Deze recensie is voor Recensieweb geschreven en ook aldaar te lezen.

2 gedachten aan “Prachtige novellen van klassieke snit”

  1. Ik had gelezen dat Katrien er ook enthousiast over was – en terecht ;- )

    En mijn site ontbrak inderdaad op het overzicht van Hebban. Ze hadden me kennelijk niet gevonden, maar ik heb ze inmiddels gemaild. Ik hoop er in de herkansing bij te zitten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte