Kafka in het zand

Over A hologram for the king van Dave Eggers

Dave Eggers - A hologram for the kingVoor verhalen over Grote Onderwerpen zit je bij Dave Eggers wel goed: vluchtelingen (What is the what), acceptatie van immigranten (Zeitoun) en privacy (The circle). A hologram for the king, dat ik nu las, gaat over de moderne economische orde waarin productie verplaatst wordt naar China en die westerse werknemers overbodig maakt. Meermaals heeft Eggers laten zien dat hij met grote, actuele onderwerpen goed uit de voeten kan. Een aantal van zijn boeken heb ik met veel plezier gelezen, maar met A hologram for the king wist hij me niet te overtuigen. Het is alleen nog niet gemakkelijk om al mijn vingers erachter te krijgen waarom precies.

Alles loopt anders

In A hologram for the king neemt Dave Eggers zijn lezers mee naar Saoedi Arabië. De Amerikaanse verkoper Alan Clay moet voor de IT-gigant Reliant een revolutionair communicatiesysteem aan de koning zien te verkopen voor de nog te bouwen stad King Abdullah Economic City. Met deze nieuwe technologie wordt het mogelijk om via hologrammen met anderen te communiceren. Samen met drie collega’s moet hij dit systeem presenteren en de deal sluiten.

‘This is sales,’ zegt Alan tegen zijn baas, ‘You make estimates, you make a plan,then you go there, everything changes, but you make the sale.’ En inderdaad, alles loopt anders. Door een flinke jetlag verslaapt Alan zich, zodat hij de shuttle naar KAEC mist. Zijn team is al bezig met de voorbereiding voor de presentatie, maar ook dit loopt niet zoals verwacht. Ze zitten in een tent in de woestijn, zonder airco en zonder internet. En wanneer de koning komt, weet niemand.

Alan probeert meer te weten te komen via Al-Ahmad, maar deze blijkt onbereikbaar. Net als landmeter K. in Het slot van Franz Kafka probeert Alan zijn contactpersoon te spreken te krijgen, maar elke keer is er, ondanks eerdere toezeggingen, wel een reden dat hun onderhoud niet door kan gaan. Zo gaan dagen heen, wachtend in de woestijn, zonder dat het team ook maar iets kan doen.

Made in China

Naast deze hoofdlijn, speler er nog wat kleinere verhaallijnen. Omdat Alan zich telkens verslaapt, neemt hij elke dag een chauffeur om naar KAEC gebracht te worden. Deze Youssef is tevens Alans gids in een nieuwe cultuur. De verdere gebeurtenissen tussen Youssef en Alan appelleren bij deze laatste ook nog aan zijn gevoel om iets groots en betekenisvols te doen – waar hij overigens niet in slaagt. Zie daar de tragiek van Alan Clay.

Misschien is het het personage Alan dat me tegenstaat in deze roman

Dan zijn er ook nog de telefoongesprekken tussen Alan en zijn vader Ron. Deze laatste verwijt hem te hebben bijgedragen aan een economische ontwikkeling waarin kwaliteit er niet meer toe doet en het alleen maar gaat om kostenbesparing. Als manager van de fietsenfabriek Schwinn heeft Alan ervoor gezorgd dat alle banen in Amerika naar een goedkoper land werden ge-outsourcet. Wanneer Alan zijn vader vanuit Saoedi Arabië belt, vertelt zijn vader dat hij op televisie ziet hoe zelfs de Oakland Bay Bridge in China gemaakt wordt. Het kan de lezer niet ontgaan: álles wordt in China gemaakt.

Misschien is het het personage Alan dat me tegenstaat in deze roman. Eggers legt het er allemaal dik bovenop, maar zelf heeft Alan geen idee. Hij heeft een rotsvast geloof in het succes van deze deal, zelfs nadat – Eggers zal het je laten weten – hij tijdens een tour nog eens ondervraagd wordt over zijn tijd bij Schwinn.

— It was interesting for a period, though, wasn’t it, Sayed said, when you had the Schwinns made in Chicago, the Raleighs made in England, the Italian bikes, the French… for a time you had real international competition, where you were choosing between very different products with very different heritages, sensibilities, manufacturing techniques…

Geen twijfel

Later krijgt hij ook nog de vraag of hij het anders had gedaan. Of er een manier zou zijn geweest waarop Schwinn, eens zo dominant op de fietsenmarkt, niet failliet zou zijn gegaan. Alan heeft zelf een rol gespeeld bij deze ontwikkeling, maar dat hij er nu zelf slachtoffer van dreigt te worden, dit idee laat Dave Eggers idee nauwelijks opkomen bij Alan. Net als de arbeiders in de fabriek in Chicago, komt ook Alans baan op de tocht te staan als Reliant zijn hologram niet weet te verkopen aan de koning.

Zo naïef, zo zonder zelfreflectie: natuurlijk bestaan er mensen die echt zo zijn, die zelf niet doorhebben dat ze uiteindelijk de poten onder hun eigen stoel aan het afzagen zijn. Maar in een roman stoort me dat kennelijk. Nergens twijfel. Geloof ik dat? Of is hier een schrijver bezig die heel graag een punt wil maken? In A hologram for the king lijkt het er wel erg op.

Dave Eggers – A hologram for the king
paperback, 312p.
z.d. Pengiun Books

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte